Παρασκευή 28 Ιουλίου 2017

Εξομολόγηση και Ψυχοθεραπεία (Πρωτοπρ. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος)






Εξομολόγηση και Ψυχοθεραπεία (Πρωτοπρ. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος)
alopsis




Εισαγωγή
Τί είναι πρόσληψη;
Τί είναι ψυχιατρική;
Τί είναι ψυχολογία;
Τι είναι ψυχοθεραπευτική;
Υπάρχει ορισμός της ψυχής στην Ψυχοθεραπευτική;
Ορισμός της ψυχής, σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας.
Πρώτο θεολογικό σημείο.
Δεύτερο θεολογικό σημείο.
Τρίτο θεολογικό σημείο.
Τι είναι οι ψυχοθεραπευτικές μεθοδολογίες;
Μπορούν οι ψυχοθεραπευτικές μεθοδολογίες να γιατρέψουν την ψυχή;
Πώς θεραπεύεται το "εγώ" σύμφωνα με τον Άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή.
Ο μισών την ψυχήν αυτού ένεκα εμού και του Ευαγγελίου, ούτος σώσει αυτήν.
Μπορεί το Μυστήριο να δεχτεί τεχνικές και μεθοδολογίες;

Έχουμε μπροστά μας ένα θέμα πάρα πολύ καίριο πραγματικά, πολύ λεπτεπίλεπτο, που πρέπει να το δούμε με πλεονάζουσα σοβαρότητα, γιατί ακριβώς αυτή η συγκριτική που θέτει το θέμα μπροστά μας, «Ψυχοθεραπεία και Εξομολόγηση», μπορεί να δημιουργήσει συγχύσεις ή ακόμη και περιττές αντιπαλότητες. Επειδή το θέμα είναι πάρα πολύ μεγάλο, στα λίγα λεπτά που διαθέτω μπροστά μου, θα προσπαθήσω να το σκιαγραφήσω πολύ απλά, πολύ αδρά, να πω πολύ μεγάλες έννοιες με απλά λόγια, να το ορίσω στην αγάπη σας και να ΄χετε  κάποιο στοιχείο, κάποιο επίπεδο, για να μπορείτε όταν γίνονται αυτές οι αναλύσεις να τις καταλαβαίνετε λίγο καλύτερα.
            Πρώτα-πρώτα, πού στοχεύει αυτή η συγκριτική; Τι στόχο έχει; «Εξομολόγηση ή ψυχοθεραπεία». Πρώτα-πρώτα για ένα ξεκαθάρισμα εννοιών, να ξέρουμε τι έχουμε μπροστά μας και ποιες είναι οι έννοιες, ποιες είναι οι ορολογίες. Τι εννοούμε «ψυχοθεραπεία». Και ένα δεύτερο, πάρα πολύ ουσιαστικό και πολύ καίριο για την Εκκλησία μας, είναι για να μη γίνει πρόσληψη λαθεμένων στοιχείων.  Τι είναι πρόσληψη : ξέρετε, η Εκκλησία μας όταν μπει σ’ ένα χώρο για να κάνει ποιμαντική, όταν κάνει ιεραποστολή, προσλαμβάνει τα στοιχεία του πολιτισμού που είναι εκεί -του τόπου- τη «σάρκα» του τόπου και μέσα σ’ αυτή τη «σάρκα» ορίζει την αγάπη του Θεού. Και ο Χριστός προσέλαβε την ανθρώπινη σάρκα, την ανθρώπινη φύση. Έτσι λοιπόν η πρόσληψη είναι ένα καίριο θέμα˙ τι προσλαμβάνουμε. Ό,τι είναι προς πρόσληψη, προς αγιασμό, το προσλαμβάνουμε. Βλέπετε, ο Χριστός προσέλαβε την ανθρώπινη φύση. Δεν προσέλαβε την αμαρτία της ανθρώπινης φύσης. Έχουμε εμείς κάτι να προσλάβουμε από αυτούς τους χώρους που γίνονται αυτές οι διεργασίες, ή όχι; Έχουμε να πάρουμε κάτι από όλες αυτές τις μεθοδολογίες που αναπτύσσονται, εμείς, ως νέες τεχνικές προσεγγίσεως των ψυχικών δεδομένων; Πρέπει να τονίσω εκ προοιμίου, για τους χώρους που θα αναφερθώ, της ψυχοθεραπείας ειδικά, ότι όσοι ασχολήθηκαν έχουν ένα καλό κοίταγμα, μια καλή διάθεση, δεν υπάρχει δηλαδή κακότητα. Θέλουν να βοηθήσουν τον σήμερα κουρασμένο και τραυματισμένο άνθρωπο. Γι’ αυτό δεν διαθέτουμε καμία αμφιβολία. Είναι μια προσπάθεια να βοηθήσουν τον άνθρωπο. Αλλά το θέμα είναι το πώς θα βοηθήσουν τον άνθρωπο.

Παιδαγωγικοί λόγοι του π. Πορφυρίου β΄ π. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος


Παιδαγωγικοί λόγοι του π. Πορφυρίου β΄π. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος


Χωρίς μετάνοια, δεν έχουμε διεύρυνση χώρου και χρόνου π. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος



https://www.youtube.com/watch?v=29WYNOdPxNA
†. 01. Πε 08-07-2010,
Η διεύρυνση του χώρου και του χρόνου μας, δεν θ’αλλάξει τίποτε πάνω μας, εάν δεν μετανοήσουμε κι αν δεν έχουμε αγιασμένη ζωή. -Το έργο της Εκκλησίας δεν προσμετράται. -Παραμένουμε σε μια συνεχή μαθητεία σ’αυτή και πέρα απ’αυτήν την ζωή, πορευόμενοι από δόξαν εις δόξαν. -Αν ο λόγος μας δεν είναι αναπαυτικός και αν είναι για να καταξιωθεί ο εγωισμός μας, καλύτερα να μην μιλάμε. -Αν η ενορία είναι ζωντανή δεν μπορεί να υπάρχει συνενορίτης που να πεινάει. -Δεν έχουμε ένα σύστημα σκέψεως και κάποια ιδεολογία. Εμείς εμπιστευόμασθε ότι μας λέει ο Χριστός μέσα από την Εκκλησία.
http://www.floga.gr/02/02/2010/01_201

13 ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ που έμαθα από τον π.Κωνσταντίνο Στρατηγόπουλο





                                                            του κ. Δημητρίου Θανασά
 ΚΑΙ ΣΕ ΕΜΕΝΑ ΤΑ ΙΔΙΑ ΕΛΕΓΕ



1. Μή γκρινιάζεις
2. Ο σκοπός σου είναι να γίνεις Άγιος
3. Ανάμεσα σ'εσένα και σ'εμένα, είναι ο Χριστός
4. Η Ορθοδοξία είναι πάνω απ' την Ελλάδα
5. Μετανόησε Εδώ και Τώρα
6. Η Εκκλησία είναι μια τρέλλα
7. Όλα επιτρέπονται, εκτός από Αμαρτία και Αίρεση
8. Ο Χριστός κ η Ελπίδα δεν χάνονται ποτέ
9. Όταν συμβεί κάτι κακό, να ρωτάς "πώς το αξιοποιώ"
10. Η Εκκλησία είναι θεραπευτήριο παθών
11. Να τρίβεσαι συνέχεια στο Χριστό
12. Ταπείνωση, πραότητα, ευχή
13. Στην οικογένεια, έχουμε ΜΟΝΟ Υποχρεώσεις, και κανένα Δικαίωμα

- Ο π. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος, διάβαζε γεροντικά, αποσπάσματα από βιβλία, λειμωνάρια, λαυσαϊκά... - Σχολίαζε ακατάπαυστα, έφερνε τους γεροντάδες στο σήμερα, έφερνε το Χριστό στο σήμερα.

-







ΗΤΑΝ ΚΑΤΙ ΝΥΧΤΕΣ ΜΕ ΦΕΓΓΑΡΙ, ΣΤΟ ΓΡΑΣΙΔΙ ΤΗΣ ΠΛΑΤΕΙΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ



- Μαζευόταν λαός. Εκατοντάδες άνθρωποι, κυρίως νέοι. Αλλά και πιο μεγάλοι. Και οικογένειες με παιδιά. Και παππούδες. Όλοι, καθιστοί στο γρασίδι, ή σε καρεκλάκια. "Διψασμένοι" και ταραγμένοι. Δεν ακουγόνταν κιχ από τον κόσμο, μόνο ο ταπεινός γρύλος, ή κάποιο ξεχασμένο τζιτζίκι. Το αυγουστιάτικο βραδυνό αεράκι δρόσιζε τον τόπο και τις καρδιές.
- Κάπου μπροστά, μια καρέκλα, ένα μικρό αναλόγιο, ένα φωτάκι...
- Κι ένας ιερέας με πύρινο λόγο, που μας συνέπαιρνε. 


- Ο π. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος, διάβαζε γεροντικά, αποσπάσματα από βιβλία, λειμωνάρια, λαυσαϊκά... 
- Σχολίαζε ακατάπαυστα, έφερνε τους γεροντάδες στο σήμερα, έφερνε το Χριστό στο σήμερα.


- Λόγος χειμαρώδης, σα μαστίγιο, χωρίς γλυκανάλατους συναισθηματισμούς, με λογική συνέπεια, με πληρότητα, με βιωματκή διαύγεια. Λόγος καυτός σα λεπίδα... αλλά σα λεπίδα που χαράζει πληγή για να μπει το φάρμακο... της καρδιάς.


- Οι ερωτήσεις έπεφταν βροχή, κυρίως νέοι: "πώς αυτό, γιατί το άλλο, τί να κάνουμε εδώ ή εκεί". Οι απαντήσεις: ξεκάθαρες και απόλυτες, όσο απόλυτη είναι η Αλήθεια. Μας έφερνε μπροστά στις δικές μας ευθύνες, στις δικές μας πράξεις, στις δικές μας προοπτικές Παραδείσου.
- Επί μιάμιση ώρα, μας απογείωνε. Έπαιρνε την ταραχή του κόσμου και τη διάσπαση του νου μας, και τα μπόλιαζε με Χριστό. Πολύ Χριστό. Άπειρο Χριστό. Και όλα αποκτούσαν τις σωστές αναλογίες, όλα τα κοσμικά μεγέθη συγκρίνονταν με εκκλησιαστικά μεγέθη της ταπείνωσης, της πραότητας, της προσευχής, της εγρήγορσης, της αγάπης, της μετάνοιας, του αγώνα... και αποκτούσαν το σωστό τους νόημα.


- Ποιός ξέρει πόσες καρδιακές μεταστροφές γίνονταν σ' αυτή τη μιάμιση ώρα...


- Στο τέλος, ο μητροπολίτης Γλυφάδας Παύλος έκανε τη δική του περίληψη: ένα μικρό "πακετάρισμα εννοιών", σαν δώρο για το σπίτι σε όλους μας.
- Πιο πέρα, τα μικρά παιδιά έπαιζαν, έτρεχαν, φώναζαν, χαίρονταν. Να τολμήσω να πω ότι γεύονταν, ασυναίσθητα, μια διάχυτη αγιοπνευματική γαλήνη?


- Τώρα, τις Αυγουστιάτικες Πέμπτες, η πλατεία Σμύρνης είναι ορφανή. Το γρασίδι δεν ξεκουράζει κόσμο. Η καρέκλα και το φωτάκι δεν είναι πια εκεί. 
- Θα μου πει κανείς: "μην μένεις προσκολημένος σε έναν άνθρωπο, σε ένα γεγονός, όσο συνταρακτικά κι αν είναι, οι ομιλίες αυτές ήταν ο δρόμος προς τη μίμηση του Χριστού".
- ΠΡΑΓΜΑΤΙ 


- ΑΛΛΑ, μιμείται κανείς παραδείγματα ΑΝΘΡΩΠΩΝ και Αγίων. Η πίστη μας είναι πίστη βιωματική και προσωπική. Και τους ανθρώπους που σου θεριεύουν αυτή την Πίστη, δεν μπορείς παρά να ΤΟΥΣ ΑΓΑΠΗΣΕΙΣ, όπως αγαπάς τον πατέρα σου, όπως αγαπάς τον αδερφό σου. Και είναι ανθρώπινο να θέλεις να τους έχεις δίπλα σου για ΠΑΝΤΑ, όσο κι αν αυτό είναι αδύνατο επειδή οι νόμοι της φθοράς είναι αδυσώπητοι για όλους μας.
- Γι' αυτό, θα τολμήσω να το πώ: μου λείπουν οι Αυγουστιάτικες ομιλίες στο γρασίδι της πλατείας Σμύρνης. Μου λείπει εκείνη η βαθιά, ξεκάθαρη, ανέρωτη, αυθεντική, μαχητική φωνή, που έσχιζε το σκοτάδι της πλατείας, και της καρδιάς μας. Μου λείπει ο "βράχος" όπου ακουμπούσα, όταν ερχόταν φουρτούνα. Μου λείπει να προσλαμβάνω το ΔΙΚΟ ΤΟΥ "κοίταγμα στα πράγματα": βαθιά ανθρώπινο και βαθιά Ορθόδοξο. 
- ΜΟΥ ΛΕΙΠΕΙ...!

«Η Χριστιανική Εναλλακτική λύση στην Εκκοσμίκευση και την Μοντέρνα Ψυχοθεραπεία»




Ο κύριος Frank Schaeffer είναι επίσης ο συγγραφέας του βιβλίου «Χορεύοντας Μόνος – Αναζητώντας την Ορθόδοξη πίστη στον αιώνα των ψεύτικων θρησκειών» (Dancing Alone – The Quest for Orthodox Faith in the Age of False Religion - Regina Press).

Το απομαγνητοφωνημένο απόσπασμα είναι από την εκπομπή Ράδιο-Παράγκα του 89,5 στα F.M., του ραδιοφωνικού σταθμού της Εκκλησίας της Ελλάδος, που έγινε την Κυριακή 06-02-2000, με θέμα «Είναι η Ψυχανάλυση και η Ψυχοθεραπεία επιστήμη;».



 
π.Κ.Σ.: Επειδή έχουμε μια ώρα μόνο μπροστά μας και θέλω πραγματικά αυτή την εκπομπή, την επιστημονική και θεολογική και έτσι πάει ως τώρα, έτσι νιώθω... και θέλω να ολοκληρώσουμε, έστω... εν ψήγματι, αυτά τα οποία έχουμε να πούμε... Να ακούσουμε το τελευταίο reportage απ’ την Αμερική... και να μπούμε για λίγο έστω, δεν αδικούμε το λόγο τον θεολογικό, αλλά είναι τόσο μεγάλος, να δώσουμε ψήγματα. Τώρα ένα τηλέφωνο ενός εκδότου βιβλίου. Υπάρχει ένας Αμερικάνος ψυχοθεραπευτής, ο Seth Farber ο οποίος εξέδωσε ένα βιβλίο, που λέγεται «Η Χριστιανική Εναλλακτική (λύση) στην Εκκοσμίκευση και την Μοντέρνα Ψυχοθεραπεία». Είναι ψυχοθεραπευτής ο καθηγητής Farber. Εμείς δεν βρήκαμε τον καθηγητή Farber, αλλά βρήκαμε τον εκδότη του βιβλίου, τον Schaeffer. Πώς είναι το μικρό του όνομα;

Frank Schaeffer.

π.Κ.Σ.: Frank Schaeffer· και κάναμε μαζί του μια συνέντευξη, ρωτώντας τι σε έκανε εσένα, έναν Αμερικάνο, να εκδώσεις αυτό το βιβλίο, που βάζει μια χειροβομβίδα στο χώρο της «ψυχοθεραπείας» στην Αμερική! Ούτε καν μεταμοντέρνα δεν είναι! Και μας εξηγεί τι τον έκανε. Για ν’ ακούσουμε την συνέντευξη με τον εκδότη του βιβλίου.

π.Κ.Σ.: Καλησπέρα σας, κύριε Schaeffer.

Mr. Frank Schaeffer: Γεια σας!

π.Κ.Σ.: Ευχαριστούμε, ευχαριστούμε που βρίσκεστε μαζί μας απόψε.

Mr. Frank Schaeffer: Ευχαρίστησή μου.

π.Κ.Σ.: Είστε Ορθόδοξος και Αμερικάνος συγγραφέας, ομιλητής και εκδότης.

Mr. Frank Schaeffer: Σωστά.

π.Κ.Σ.: Πρόσφατα εκδόσατε ένα πολύ ενδιαφέρον και σημαντικό βιβλίο με τίτλο: «Αιώνια Ημέρα. Η Χριστιανική Εναλλακτική (λύση) στην Εκκοσμίκευση και την Μοντέρνα Ψυχοθεραπεία» του καθηγητού Farber, έτσι δεν είναι;

Mr. Frank Schaeffer: Σωστά.

Ἡ κοσμική «ψυχοθεραπεία» εἶναι συμβατή μέ τίς ἀρχές καί τήν ἀνθρωπολογία τῆς Ὀρθοδοξίας;




Συνέντευξη μέ τόν καθηγητή Πανεπιστημίου κ. Jean Claude Larchet(*), ὁ ὁποῖος ἔχει ντοκτορά στίς ἀνθρωπιστικές ἐπιστῆμες καί σπουδές στήν ψυχοπαθολογία, στήν φιλοσοφία καί στούς Ἁγίους Πατέρες τῆς Ἀνατολῆς, καθώς ἐπίσης καί κλινική ἐμπειρία σέ ψυχιατρικές κλινικές.

Τό ἀπομαγνητοφωνημένο ἀπόσπασμα εἶναι ἀπό τήν ἐκπομπή Ράδιο-Παράγκα τοῦ ραδιοφωνικοῦ σταθμοῦ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, πού μεταδόθηκε τήν Κυριακή 06-02-2000, μέ θέμα: «Εἶναι ἡ Ψυχανάλυση καί ἡ Ψυχοθεραπεία ἐπιστήμη;». Τήν ἐκπομπή παρουσίαζε ὁ πρωτοπρεσβύτερος π. Κωνσταντῖνος Στρατηγόπουλος.



 
π.Κ.Σ.: Σᾶς εὐχαριστοῦμε πού εἶστε ἀπόψε μαζί μας. Τό ἀντικείμενο τοῦ προγράμματός μας εἶναι ἡ ψυχοθεραπεία τῶν Πατέρων τῆς Ἀνατολῆς καί ἡ κοσμική «ψυχοθεραπεία». Καθώς εἶστε ἐξειδικευμένος σ᾽ αὐτό τό θέμα, θά θέλαμε νά σᾶς θέσουμε ὁρισμένες ἐρωτήσεις. Κατά τήν ἄποψή σας, ἡ κοσμική «ψυχοθεραπεία» εἶναι συμβατή μέ τίς ἀρχές καί τήν ἀνθρωπολογία τῆς Ὀρθοδοξίας;
Mr. Jean Claude Larchet: Νομίζω ὅτι πρέπει νά κάνουμε ἕνα διαχωρισμό. Ὑπάρχουν πολλές «ψυχοθεραπεῖες » κοσμικές, ἀλλά ὑπάρχουν κάποιες, θά ἔλεγα, πού κυριαρχοῦν καί εἰδικά ἡ ψυχανάλυση καί μέσα στό ψυχαναλυτικό ρεῦμα ὑπάρχει ἡ ψυχανάλυση τοῦ Φρόυντ καί ἡ ψυχανάλυση τοῦ Γιούνγκ. Ὅσον ἀφορᾶ στήν ψυχανάλυση τοῦ Φρόυντ, ὑπάρχει, θά ἔλεγα, ἕνα ἀρκετά σπουδαῖο πρόβλημα ἀσυμφωνίας μέ τή χριστιανική ἀνθρωπολογία. Πρῶτ᾽ ἀπ᾽ ὅλα, γιατί ὁ Φρόυντ ἔχει προϋποθέσεις τέτοιες, πού σημαίνει πώς ἔχει ἕνα ὅραμα τοῦ ἀνθρώπου πού ἀρνεῖται τόν Θεό, τή σχέση μέ τόν Θεό καί ἀπό τήν ἄλλη μεριά ἔχει ἕνα ὅραμα ἐντελῶς ὑλιστικό γιά τόν ἄνθρωπο καί ἐπιπλέον φυσικά, ἔχει ἕνα ὅραμα τῆς διαμόρφωσης τῆς ἰδιοσυγκρασίας τοῦ ἀνθρώπου, πού εἶναι σχεδόν ἀντίθετο μέ τή χριστιανική ἀντίληψη.
Δίνω κάποιες ἐξηγήσεις· παραδείγματος χάριν, γιά τόν Φρόυντ ὑπάρχουν στήν ἀρχή ὅλων δύο μεγάλες κατηγορίες, δύο ροπές, πού εἶναι οἱ σεξουαλικές καί ἐπιθετικές τάσεις. Ὁ Φρόυντ σκέπτεται πώς ὅλη ἡ ψυχική ζωή τοῦ ἀνθρώπου ἐξηγεῖται ἀπ᾽ αὐτές στίς ὁποῖες συμπεριλαμβάνονται καί οἱ πιό ἰδανικές τάσεις. Παραδείγματος χάριν, ἀκόμη καί οἱ ροπές πού ὁ ἄνθρωπος ἐκδηλώνει μέσα στήν ἐκκλησιαστική του ζωή, μέσα στή φιλοσοφική σκέψη, μέσα στήν καλλιτεχνική δημιουργία· ὅλες οἱ πιό πάνω τάσεις εἶναι γι᾽ αὐτόν μιά μορφή συγκεκριμένης χρησιμοποίησης, συγκεκριμένου προσανατολισμοῦ τῆς σεξουαλικῆς ἐνέργειας καί ξέρουμε προφανῶς πώς μέσα στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἀντίθετα, ἡ σεξουαλικότητα ἀντιστοιχεῖ σέ μιά ἐνέργεια πού συνιστᾶ μιά παρέκκλιση τῆς ἐνέργειας, ἡ ὁποία κατευθύνεται ἀρχικά πρός τόν Θεό· δηλαδή, ὁ ἄνθρωπος δημιουργήθηκε ἀπό τόν Θεό, προσανατολίζοντας ὅλες τίς λειτουργίες του σ᾽ Αὐτόν! Ἀπό τή στιγμή πού ὁ ἄνθρωπος ἀπομακρύνθηκε ἀπό τόν Θεό καί ἁμάρτησε, ἀπό τή στιγμή αὐτή, ἡ ἐνέργειά του παρέκκλινε μέ διάφορους τρόπους, ἰδιαίτερα στή σεξουαλικότητα, ἀλλά ἐπίσης καί σέ μιά ἄσχημη ἐπιθετικότητα.

ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία τοῦ πρωτοπρεσβυτέρου Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου, πού ἔγινε στήν Πανελλήνια Ἕνωση Γονέων, στήν Ἁγία Παρασκευή τοῦ ὁμωνύμου προαστίου Ἀθηνῶν, τήν Τρίτη στίς 18-03-2003.







Ἔχουμε μπροστά μας ἕνα θέμα πάρα πολύ καίριο πραγματικά, πολύ λεπτεπίλεπτο, πού πρέπει νά τό δοῦμε μέ πλεονάζουσα σοβαρότητα, γιατί ἀκριβῶς αὐτή ἡ συγκριτική πού θέτει τό θέμα μπροστά μας, «Ψυχοθεραπεία καί ἐξομολόγηση», μπορεῖ νά δημιουργήσει συγχύσεις ἤ ἀκόμη καί περιττές ἀντιπαλότητες. Ἐπειδή τό θέμα εἶναι πάρα πολύ μεγάλο, στά λίγα λεπτά πού διαθέτω μπροστά μου, θά προσπαθήσω νά τό σκιαγραφήσω πολύ ἁπλά, πολύ ἁδρά, νά πῶ πολύ μεγάλες ἔννοιες μέ ἁπλά λόγια, νά τό ὁρίσω στήν ἀγάπη σας καί νά ᾽χετε κάποιο στοιχεῖο, κάποιο ἐπίπεδο, γιά νά μπορεῖτε ὅταν γίνονται αὐτές οἱ ἀναλύσεις νά τίς καταλαβαίνετε λίγο καλύτερα.
Πρῶτα-πρῶτα, ποῦ στοχεύει αὐτή ἡ συγκριτική; Τί στόχο ἔχει; «Ἐξομολόγηση ἤ ψυχοθεραπεία». Πρῶτα-πρῶτα γιά ἕνα ξεκαθάρισμα ἐννοιῶν, νά ξέρουμε τί ἔχουμε μπροστά μας καί ποιές εἶναι οἱ ἔννοιες, ποιές εἶναι οἱ ὁρολογίες. Τί ἐννοοῦμε «ψυχοθεραπεία». Καί ἕνα δεύτερο, πάρα πολύ οὐσιαστικό καί πολύ καίριο γιά τήν Ἐκκλησία μας, εἶναι γιά νά μή γίνει πρόσληψη λαθεμένων στοιχείων.


Τί εἶναι πρόσληψη: Ξέρετε, ἡ Ἐκκλησία μας ὅταν μπεῖ σ’ ἕνα χῶρο γιά νά κάνει ποιμαντική, ὅταν κάνει ἱεραποστολή, προσλαμβάνει τά στοιχεῖα τοῦ πολιτισμοῦ πού εἶναι ἐκεῖ –τοῦ τόπου– τή «σάρκα» τοῦ τόπου καί μέσα σ’ αὐτή τή «σάρκα» ὁρίζει τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Καί ὁ Χριστός προσέλαβε τήν ἀνθρώπινη σάρκα, τήν ἀνθρώπινη φύση. Ἔτσι λοιπόν ἡ πρόσληψη εἶναι ἕνα καίριο θέμα· τί προσλαμβάνουμε. Ὅ,τι εἶναι πρός πρόσληψη, πρός ἁγιασμό, τό προσλαμβάνουμε. Βλέπετε, ὁ Χριστός προσέλαβε τήν ἀνθρώπινη φύση. Δέν προσέλαβε τήν ἁμαρτία τῆς ἀνθρώπινης φύσης. Ἔχουμε ἐμεῖς κάτι νά προσλάβουμε ἀπό αὐτούς τούς χώρους πού γίνονται αὐτές οἱ διεργασίες, ἤ ὄχι; Ἔχουμε νά πάρουμε κάτι ἀπό ὅλες αὐτές τίς μεθοδολογίες πού ἀναπτύσσονται, ἐμεῖς, ὡς νέες τεχνικές προσεγγίσεως τῶν ψυχικῶν δεδομένων; Πρέπει νά τονίσω ἐκ προοιμίου, γιά τούς χώρους πού θά ἀναφερθῶ, τῆς ψυχοθεραπείας εἰδικά, ὅτι ὅσοι ἀσχολήθηκαν ἔχουν ἕνα καλό κοίταγμα, μιά καλή διάθεση, δέν ὑπάρχει δηλαδή κακότητα. Θέλουν νά βοηθήσουν τόν σήμερα κουρασμένο καί τραυματισμένο ἄνθρωπο. Γι’ αὐτό δέν διαθέτουμε καμία ἀμφιβολία. Εἶναι μιά προσπάθεια νά βοηθήσουν τόν ἄνθρωπο. Ἀλλά τό θέμα εἶναι τό πῶς θά βοηθήσουν τόν ἄνθρωπο.
Νά ἀρχίσω πρῶτα-πρῶτα νά ξεκαθαρίζω τούς ὅρους. Οἱ πιό γνωστοί ὅροι πού ἔχουμε μπροστά μας εἶναι οἱ ὅροι: ψυχιατρική, ψυχολογία καί ψυχοθεραπευτική. Διαφέρουν αὐτοί οἱ τρεῖς ὅροι. Νά πῶ ποῦ διαφέρουν καί τί εἶναι. Γιά νά ξέρουν καί οἱ χριστιανοί νά μή συγχύζονται καί μπλέκουν τά πράγματα.

Ἡ διαστροφή τῆς ὁμοφυλοφιλίας καί ἡ θεραπεία της κατά τήν Ὀρθόδοξη παράδοση. Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία τοῦ πρωτοπρεσβυτέρου Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου,


πού ἔγινε στά πλαίσια τῶν κατηχητικῶν ἀναλύσεων τῶν Ὅρων κατ᾽ ἐπιτομήν 225, 226 καί 229 τοῦ Μεγάλου Βασιλείου,
στόν Ἱερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου, Δικηγορικῶν Γλυφάδας,
τό Σάββατο 14-01-2006.

Συνεχίζοντας τίς ὁμιλίες μας αὐτές, μετά ἀπό τή σύντομη ἑορταστική διακοπή, νά εὐχηθῶ σέ ὅλους σας καλή κι εὐλογημένη χρονιά νά ἔχετε. Δέν λέμε χρόνια πολλά, πού εἶναι κάτι πολύ σχετικό γιά τά μέτρα τῆς Ἐκκλησίας μας, ἐφόσον τά χρόνια τά πολλά ἔρχονται σέ μιά, θά ᾽λεγα ἔτσι, διανοητική ἀντιπαλότητα μέ τό στοιχεῖο τῆς αἰωνιότητας, ἀλλά νά ᾽ναι χρόνια εὐλογημένα, πού θά σᾶς ὁδηγήσουν αὐτά τά χρόνια στό χῶρο τῆς αἰωνιότητας. Χρησιμοποιοῦμε τό χρόνο γιά νά φτάσουμε στήν αἰωνιότητα, ὄχι ὁ πολλαπλασιασμός τοῦ χρόνου, πού θά μᾶς κάνει κάτι καλύτερο. Ὅπως λέει καί ἡ Γραφή, «γῆρας τό τίμιον οὐ τό πολυχρόνιον», ἕνας πού καταξιώθηκε ἤ χαριτώθηκε νά ᾽χει χρόνια, πού εἶναι γεροντικῆς ἡλικίας, δέν σημαίνει πού καταξιώθηκε λόγω ἀκριβῶς τῆς χρονικῆς του παρουσίας πάνω στή γῆ, ἀλλά γιά ἐκεῖνο, τό ὁποῖο εἶναι εὐλογημένο κι ἁγιασμένο. Οὐ, λοιπόν, τό πολυχρόνιο, ἀλλά τό εὐλογημένο μετράει γιά μᾶς.
Μέσα ἀπ᾽ αὐτές τίς χρονολογικές εὐχές μας, πού εὐχόμαστε ἀπό τή σχετικότητα τοῦ χρόνου νά πᾶνε στήν ἀπολυτότητα τῆς αἰωνιότητας, νά συνεχίσουμε τίς ἀναλύσεις μας, πού ἔχουν σάν ἐργαλεῖο καί σάν ὄργανο, βέβαια, κείμενα πατερικά, πού εἶναι πάρα πολλά τά κείμενα καί σίγουρα θέλουν πολλές ἀναλύσεις καί πολύπτυχα νά τίς δοῦμε, τῶν Ὅρων κατ᾽ ἐπιτομήν τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, ἀλλά πού πάντοτε συνδυάζουμε αὐτές τίς ἀναλύσεις μέ κάποιο ἐπίκαιρο γεγονός καί μᾶς βοηθοῦν πάντοτε οἱ Ὅροι κατ᾽ ἐπιτομήν γιά νά προσδιορίσουμε καλύτερα τήν ἐπικαιρότητα, πού πάντοτε μᾶς δίνει ἐρεθίσματα καί πάντοτε μᾶς δίνει ἀφορμές, μιά πού εἶναι κάτι ζωντανό ἡ ἐπικαιρότητα καί εἶναι πρός ἀξιοποίηση· καί αὐτό πού λέω πάντοτε, ὅτι ἐμεῖς οἱ χριστιανοί δέν φοβόμαστε τήν ἐπικαιρότητα, ἐπειδή ζοῦμε στόν κόσμο.

Πορνεία : Ὀρθόδοξη θεώρηση και θεραπευτική Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία τοῦ πρωτοπρεσβυτέρου Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου


πού ἔγινε στόν Ἱερό Ναό Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου Τερψιθέας Γλυφάδας, τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Γλυφάδας, τήν Κυριακή 9 Ἀπριλίου 2006, Ε᾽ Νηστειῶν, μνήμης τῆς ὁσίας Μαρίας τῆς Αἰγυπτίας, στά πλαίσια τοῦ ΣΤ᾽ Κατανυκτικοῦ Ἐσπερινοῦ.
 


Σεβασμιότατε, σεβαστοί πατέρες καί τιμημένο χριστεπώνυμο πλήρωμα.
Ζοῦμε ὅλοι σέ μιά πορνική ἐποχή κι ὅταν λέμε πορνική ἐποχή δέν τό χαρακτηρίζουμε μόνο ἐξ ἐπόψεως τῆς ἐκτεταμένης ἀποδοχῆς, ὡς μή ἁμαρτίας, τοῦ γεγονότος τῆς πορνείας, ἀλλά μιλοῦμε γενικότερα κατά τά μέτρα πού ἡ Ὀρθόδοξη Παράδοσή μας χαρακτηρίζει κι ὁρίζει τήν ἔννοια τῆς πορνείας. Ὅπου ἡ πορνεία εἶναι μιά διαστροφή ὑπό τήν ἔννοια μιά ἀποστροφή ἀπό τήν κίνηση πρός τόν Θεό. «Ὁ κολλώμενος τῇ πόρνῃ ἕν σῶμά ἐστιν·... ὁ δέ κολλώμενος τῷ Κυρίῳ ἕν πνεῦμά ἐστί... τό σῶμα δέ τῷ Κυρίῳ οὐχί τῇ πορνείᾳ»[1].
Ἡ στροφή λοιπόν σέ ὁποιαδήποτε ἄλλη πτυχή τῆς ζωῆς, ὁ προσδιορισμός τῆς ζωῆς μας ἤ τό δόσιμο τῆς ζωῆς μας σέ ἄλλα μεγέθη ὅσο καλά καί νά φαίνονται ὡς ἀποστροφή πρωτογενής ἀπό τόν Θεό εἶναι πορνεία κατά τήν Παράδοσή μας.
Κάτω ἀπό αὐτή τήν ἔννοια μποροῦμε νά κατανοήσουμε βαθύτερα γιατί σήμερα ἡ Ἐκκλησία μας, στό ἀποκορύφωμα αὐτῆς τῆς πνευματικῆς περιόδου τῆς ἁγίας καί μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, λίγο πρίν ἀρχίσει ἡ μεγάλη Ἑβδομάδα καί πορευόμεθα πρός τό Πάθος, ἔβαλε τήν Κυριακή τῆς μνήμης τῆς ὁσίας Μαρίας τῆς Αἰγυπτίας τῆς ἐπιλεγόμενης πόρνης, τῆς μετανοούσης πόρνης. Κι ἄλλα ἁμαρτήματα ὑπάρχουν, πῶς μπορεῖ νά χαρακτηρίσουμε τό μεγαλύτερο τῆς ἁμαρτίας· ἀλλά τό μεῖζον δέν εἶναι ἀπό τήν ποιότητα τῆς ἁμαρτίας, ἀλλά εἶναι ἀπό αὐτή τή στροφή ἤ ἀποστροφή πρός τόν Θεό.

«Ο Σταυρός ως αξεπέραστο επίπεδο και μοντέλο Παιδείας». Απομαγνητοφωνημένη ομιλία του πρωτοπρεσβύτερου Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου, που έγινε στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Βούλας, την Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως, 11/03/2007.


 
Σεβασμιώτατε Επίσκοπε - υπόμνηση και τύπος του εν τω μέσω ημών Σταυρωμένου και Αναστημένου Χριστού. Σεβαστοί πατέρες - και ταυτόχρονη υπενθύμιση της καθημερινής θυσίας του Χριστού. Λαέ του Θεού ορθόδοξε - φορέα του σταυροαναστάσιμου ήθους της πονεμένης και μαρτυρικής ορθοδοξίας.
Εδώ και μερικές μέρες στο κέντρο της Αθήνας γίνεται μια πάλη για την παιδεία. Η μια μεριά χρησιμοποιεί δακρυγόνα, για να επιβληθεί ένα μοντέλο παιδείας. Η άλλη μεριά έκαψε την ελληνική σημαία. Μήπως, υπενθύμιση της χαμένης και ξεχασμένης προτάσεως περί παιδείας; Κάποιοι άλλοι έκαψαν ένα φρούριο στον «Άγνωστο Στρατιώτη». Μήπως και πάλι υπενθύμιση της χαμένης και ανύπαρκτης ιστορίας των αγνώστων, μαρτυρικών στρατιωτών αυτού του τόπου; Η Παιδεία.
Μερικές μέρες μετά, μετά απ’ τα καπνογόνα, η Ορθόδοξη Εκκλησία θυμάται το Σταυρό και γιορτάζει σήμερα αυτή τη μνήμη Του και την προτείνει ως αξεπέραστο επίπεδο και μοντέλο Παιδείας. Μην το ξεχάσουμε -εμείς τουλάχιστον- γιατί θα μπούμε πάλι στην αντιπαλότητα - ποιο είναι το υπόδειγμα της Παιδείας. Καθημερινές προτάσεις παιδείας, εδώ κι αιώνες καταθέτει η Ορθοδοξία μας μπροστά στα μάτια μας. Ή τις δεχόμαστε ή καίμε μετά τη σημαία μας ή πετάμε δακρυγόνα.

Το Πολιτικό Μανιφέστο του Αγίου Κωνσταντίνου». Απομαγνητοφωνημένη ομιλία του πρωτοπρεσβυτέρου Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου, στον Ιερό Καθεδρικό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Γλυφάδος, στις 20/5/2008.


 

Σεβασμιώτατε, σεβαστοί πατέρες, λαέ και άρχοντες του τόπου αυτού· λαέ που υπάρχεις για να κυριαρχείς και να άρχεις των παθών σου· άρχοντες που υπάρχετε για να άρχετε και του λαού και των παθών σας.
Πριν από τέσσερις-πέντε αιώνες πριν το Χριστό, ο δικός μας μεγάλος φιλόσοφος Πλάτωνας είχε πει μια ιδέα, γράφοντας τα δικά του πλατωνικά ιδεολογήματα στην ιδεατή πολιτεία του. Σκέφθηκε πως θα ήταν πολύ καλό - θα ήθελε πάρα πολύ - οι άνθρωποι ενός τόπου να είναι φιλόσοφοι. Θα ήταν καλύτερη, σίγουρα, η διοίκηση. Τέσσερις αιώνες μετά το Χριστό, ο Πλάτωνας διαψεύστηκε και ξεπεράστηκε. Ένας αυτοκράτορας δεν έγινε φιλόσοφος, έγινε άγιος.
Γιορτάζοντας σήμερα τη μνήμη του Αγίου Κωνσταντίνου μπορούμε να δούμε αυτή την προοπτική και να κάνουμε τη σύγκριση, με το πώς και γιατί ένας αυτοκράτορας έγινε άγιος, ποιες ήταν οι διεργασίες οι οποίες έγιναν πάνω του και, ακόμη περισσότερο, χρησιμοποιώντας το λόγο του και τα δικά του λεγόμενα, ποιο ήταν -να το πω με τη μοντέρνα λέξη- το δικό του πολιτικό μανιφέστο. Ας το αναφέρω σήμερα, για να καταλάβουμε όσο μπορούμε πιο ενδελεχώς ποια διεργασία συντελέστηκε πάνω του για να γίνει άγιος.

«Εφηβεία. Το τέλος ή η αρχή της επανάστασης»; Απομαγνητοφωνημένη ομιλία του πρωτοπρεσβύτερου Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου, που έγινε στην Πανελλήνια Ένωση Γονέων, στην Αγία Παρασκευή του ομωνύμου προαστίου Αθηνών, την Παρασκευή στις 20-2-2009.


 

Καρδιακές ευχαριστίες στους πατέρες της ενορίας για την τιμητική πρόσκληση, πραγματικά γι’ αυτό το πολύ σπουδαίο θέμα.
Πράγματι, το θέμα όταν το καθορίσαμε ήταν επηρεασμένο από τα γεγονότα που συνέβησαν τότε στην Αθήνα και το γενικότερο κλίμα που άρχισε στο χώρο της νεολαίας. Υπήρχε όμως, αυτός ο επηρεασμός. Επέλεξα το θέμα, όχι έτσι ξεκρέμαστα, αλλά γιατί είμαι επηρεασμένος και από την ορολογία των Πατέρων πάνω σε αυτά τα θέματα. Θα δείτε σε λίγο, πως η Πατερική μας θεολογία στα θέματα τα παιδαγωγικά, πιάνει το θέμα της επαναστατικότητας. Και μάλιστα, το κέντρο του θέματος όπως το ορίσαμε, «η εφηβεία είναι η αρχή ή το τέλος της επαναστάσεως»;
Άρα, είχαμε δύο δομικά στοιχεία τα οποία καθορίζουν το γενικότερο πλαίσιο αυτής της ομιλίας. Το πρώτο λοιπόν, τα γεγονότα και το δεύτερο η Πατερική θεολογία.
Να ξεκινήσω από το πρώτο, όπου θα πω - για ένα-δυο λεπτά - μερικά πράγματα γι’ αυτό που συνέβη το Δεκέμβριο στην Αθήνα. Γιατί όλη η υπόλοιπη ώρα θα αναλωθεί στο κοίταγμα που κάνουν οι Πατέρες μας κι η παράδοσή μας, στο θέμα αυτό της επαναστατικότητας.
Πολύ συμπιληματικά ή πολύ συνοπτικά, ομιλώντας για τα γεγονότα τα οποία εμφανίστηκαν στο κέντρο της Αθήνας, θα μπορούσαμε να πούμε πολύ ουσιαστικά και γλαφυρά μιλώντας και βάζοντας πινελιές, αλλά ουσιαστικές, ότι αυτή η διαμαρτυρία, αυτή η επανάσταση, εξέφραζε ένα μεγάλο κενό που υπήρχε στις καρδιές των παιδιών μας. Θα δούμε σε λίγο, που οφείλεται αυτό το κενό. Ήταν ένα κενό. Κι αυτό το κενό, έφερε ένα ξέσπασμα. Και το ξέσπασμα, στράφηκε κατεξοχήν κι όσο δεν το φανταζόμαστε στα σύμβολα του πολιτισμού που τους έχει φθείρει, τους έχει καταστρέψει. Ή στα σύμβολα του πολιτισμού που τους άφησε κενούς. Κι αυτά τα σύμβολα μπορεί να είναι οι βιτρίνες. Να είναι ο πολιτισμός του εμπορίου. Ακόμα μπορεί να είναι και η αστυνομία που δε φταίει σε τίποτα, αλλά είναι ένα σύμβολο διατηρήσεως μιας τάξης, χωρίς όμως να υπάρχει εσωτερική τάξη μέσα στον άνθρωπο. Αυτά τα γεγονότα λοιπόν, των συμβόλων που είναι ο αστυνομικός που δε φταίει πραγματικά, οι βιτρίνες, τα καταστήματα, το εμπόριο. Που είναι ο πολιτισμός ο σημερινός, της τάξεως, της ασφαλείας, της νόμου ακρατούς πολιτείας, του εμπορίου, της κινήσεως των πραγμάτων του κόσμου, και ταυτόχρονα το παιδί μας να βρίσκεται κενό και άδειο μέσα, το φέρνει σε ένα σημείο να διαμαρτυρηθεί. Και δεν έχει και τρόπο να διαμαρτυρηθεί.

Ἱεραποστολή τῆς καρδιᾶς μας...



Τήν Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας, 8 Μαρτίου 2009, σέ μιά ἔκτακτη δίωρη ἐκπομπή, ὁ ραδιοφωνικός Σταθμός τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, μέ τή φροντίδα τοῦ Διευθυντῆ κ. Ἀλέξανδρου Κατσιάρα, μετέδωσε μία συζήτηση σχετικά μέ τήν ἐξωτερική Ἱεραποστολή. Τή συζήτηση συντόνισε ὁ κ. Ἀλέξανδρος Καρυώτογλου, Θεολόγος καί ἔλαβαν μέρος ὁ Σεβασμ. Μητροπολίτης Νιγηρίας κ. Ἀλέξανδρος, ὁ Αἰδεσιμ. Πρωτοπρ. π. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος καί ὁ κ. Θανάσης Ν. Παπαθανασίου, Θεολόγος.
Τόν κόπο τῆς ἀπομαγνητοφώνησης τῆς ἐκπομπῆς κατέβαλε ἡ συνεργάτης τοῦ Γραφείου Ἐξωτερικῆς Ἱεραποστολῆς Διακόνισσα Μαρία Σπυροπούλου.




Α.Κ.: -Φίλες καί φίλοι, καλημέρα σας. Σήμερα εἶναι Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας καί ξεκινᾶμε στήν Ἐκκλησία μας τήν Ἑβδομάδα Ἐξωτερικῆς Ἱεραποστολῆς. Μέ μεγάλη χαρά συγκεντρωθήκαμε σήμερα, τέσσερεις ἄνθρωποι καί θά θέλαμε νά κουβεντιάσουμε αὐτό τό μεγάλο κεφάλαιο τῆς Ἐκκλησίας μας, πού εἶναι ἡ Ἱεραποστολή. Καί ἔχω τήν αἴσθηση ὅτι οἱ συνδαιτυμόνες ἐδῶ εἶναι σχετικοί μέ τήν Ἱεραποστολή καί θά συμβάλουν πάρα πολύ σ᾿ ἕνα διάλογο οὐσίας καί μέ ἐντιμότητα καί μέ τό χέρι στήν καρδιά θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὁρισμένα πράγματα. Σᾶς καλωσορίζω, καλωσοριζόμαστε ὅλοι στήν ἐκπομπή, κι ἐγώ θά ἤθελα νά σᾶς βάλω στά βαθιά νερά κατ᾿ εὐθείαν. Ξέρετε, πρίν ἀπό 5 χρόνια, ἤμουν στό Σίδνεϋ καί δίδασκα στή Θεολογική Σχολή ἐκεῖ. Καί τήν τελευταία ἡμέρα πού θά ἔφευγα, τήν τελευταία Κυριακή, στήν ἐνορία πού κήρυττα, τόλμησα ἀποχαιρετώντας τό ἐκκλησίασμα, νά ἐκφράσω καί ἕνα παράπονο, ὅτι στά 3 χρόνια πού ἤμουν ἐκεῖ δέν εἶδα οὔτε ἕναν ἰθαγενή, ἀμπορίτζιναλ ὅπως τούς λένε, σέ ὀρθόδοξο ναό. Καί ἔκανα τήν εὐχή, μελλοντικά, νά ὑπάρξει μιά τέτοια περίπτωση. Ὅταν τελείωσε ἡ λειτουργία, ἦρθε ὁ ἱερέας, ὁ ὁποῖος ἦταν αὐστραλογεννημένος ἐξ Ἑλλήνων καταγόμενος, γιά νά μοῦ πεῖ ὅτι δέν ἔπρεπε νά τό πεῖτε αὐτό, κ. Καρυώτογλου, διότι δέν μποροῦμε νά ἀσχολούμαστε μέ ξένους ἀνθρώπους, ἀλλά ὑπηρετοῦμε τό ἑλληνικό στοιχεῖο ἐδῶ. Κι ἔπεσα ἀπό τά σύννεφα! Καί ἀναρωτήθηκα γιά μιά ἀκόμη φορά· «Τί εἶναι, τελικά, ἡ ἱεραποστολή;». Ἀκούω.
Θ.Π.: -Εἶναι τόσο βάναυσο ἐρώτημα...

«Το ακατάληπτο της αγάπης του Θεού». Απομαγνητοφωνημένη ομιλία του πρωτοπρεσβυτέρου Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου, που έγινε στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Βούλας, στις 5/4/2009.


 

Σεβασμιώτατε Δέσποτα, Σεβαστοί Πατέρες, Θεοφιλές πλήρωμα της Εκκλησίας μας
Τα σαράντα τέσσερα χρόνια της μακροχρόνιας καθ’ ημάς ασκήσεως της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας στην έρημο, ήταν πολλά ή όχι; Για τα μέτρα τα ανθρώπινα θα λέγαμε πολλά. Και πώς μπορούν να συγκριθούν αυτά τα τόσα πολλά χρόνια με το ένα δευτερόλεπτο της μετανοίας του ληστού πάνω στο σταυρό; Και οι δυο εισέρχονται στον Παράδεισο. Υπάρχει λογική σε τέτοιες ισορροπίες που εμείς τις λειτουργούμε ως μαθηματικές αναζητήσεις; Να τολμήσω να προσεγγίσω αυτό το ερώτημα αρχίζοντας λόγο σύντομο, και αξιοποιώντας την απάντηση που δίνει ο εν αγίοις πατέρας ημών o Ιωάννης ο Χρυσόστομος σε αυτό το φοβερό και συγκλονιστικό ερώτημα. Ποια είναι τα μαθηματικά του Θεού και ποια είναι τα δικά μας;
Λέει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, «εκείνο που μπορώ να καταλάβω περισσότερο από το Θεό είναι το ακατάληπτό Του. Και μάλιστα το ακατάληπτο της Αγάπης Του». Και τονίζει, «ω, βάθος πλούτου και σοφίας και γνώσεως Θεού! Ως ανεξερεύνητα τα κρίματα Αυτού, ερευνηθήναι ου δύναται. Πολλώ μάλλον καταληφθήναι αδύνατον. Τα κρίματα Αυτού ανεξερεύνητα. Η ωδή Αυτού ανεξιχνίαστη. Η ειρήνη Του υπερέχει πάντα νουν. Η δωρεά Του ανεκδιήγητος».
Αρχίζοντας το λόγο μας με αυτόν τον προβληματισμό, πιθανώς να αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε ότι το πώς μπορούμε να εννοήσουμε τα πράγματα του Θεού είναι πολύ σχετικό. Και σίγουρα ακολουθώντας τη διδασκαλία των Πατέρων μας, είναι καλύτερα να αφηνώμεθα στα χέρια Του, παρά να ψάχνουμε το πώς και το γιατί. Αλήθεια, σκεφτήκατε γιατί την πρώτη φορά που μίλησε ο Κύριος στον προφήτη Ωσηέ … την πρώτη φορά που μίλησε, προσέξτε, είπε: «πήγαινε και πάρε γυναίκα σου μια πόρνη. Κι έτσι τα παιδιά που θα κάνεις μαζί της δεν θα έχουν καθόλου δικαιώματα». Πρώτη φορά ομιλεί ο Θεός στον Ωσηέ και του λέει να πάρει μια πόρνη. Ανεξιχνίαστο. Βέβαια οι Πατέρες της Εκκλησίας μετά τόλμησαν να προσεγγίσουν το κείμενο ερμηνευτικά και να πούνε : μα φυσικά θα πάρει ο Ωσηέ μια πόρνη, μια που ο Θεός μετά, μέσα από το έργο της Θείας οικονομίας Του, διάλεξε να αγαπήσει εμάς που είμαστε πόρνοι.

ΙΕΡΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ Ἡ Θεραπευτική τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας! Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία τοῦ πρωτοπρεσβυτέρου Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου

Ι
πού ἔγινε στόν Ἱερό Ναό τοῦ Ἁγίου Δημητρίου τοῦ ὁμωνύμου προαστίου Ἀθηνῶν, τήν Δευτέρα 19 Ὀκτωβρίου 2009.
 


Σεβαστοί πατέρες, χριστεπώνυμο πλήρωμα τῆς καθ᾽ ἡμᾶς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας,

Eἶναι σύνηθες ὅταν χρειαζόμαστε πνευματική τροφοδοσία, καί καλά κάνουμε, νά διαβάζουμε κάποια κείμενα, κάποια βιβλία καί νά τρεφόμαστε ἀπό τά λόγια τοῦ Χριστοῦ μας καί τῶν ἁγίων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας. Πολύ ὡραῖο εἶναι αὐτό τό πράγμα. Ἀλλά ἔχω παρατηρήσει ὅτι δέν εἶναι σύνηθες, μέσα σ᾽ αὐτήν τήν πνευματική μας ἀναζήτηση γιά πνευματική τροφοδοσία, ν᾽ ἀνοίξουμε καμιά φορά καί νά διαβάζουμε τά πρακτικά τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων.
Τί διατυπώνεται ἐκεῖ; Ὅπως ξέρετε πολύ καλά, διατυπώνονται δύο πράγματα. Διατυπώνονται τά δόγματα τῆς Ἐκκλησίας μας καί μάλιστα ἀλαθήτως διά τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων καί ταυτόχρονα διατυπώνονται πῶς θά γίνουν οἱ δρόμοι καί οἱ τρόποι γιά νά μπορέσουν αὐτά τά δόγματα νά γίνουν πράξη στή ζωή μας καί, ἄν στή ζωή μας κάτι δέν πάει καλά, πῶς μέσα ἀπό αὐτά τά δόγματα θά διορθώσουμε τά μή σωστά.
Ἔχουμε λοιπόν στίς Οἰκουμενικές Συνόδους τούς Ὅρους, πού εἶναι τά δόγματα, καί ἔχουμε καί τούς Κανόνες, τό πῶς [δηλαδή] θά θεραπεύσουμε αὐτό πού δέν πάει σωστά.
Θά μοῦ πεῖτε, μά ἄλλο πράγμα νά διαβάζεις ἕνα κείμενο ζωντανό, ὅπου παίρνεις πνευματική τροφή καί ἄλλο νά διαβάζεις τά πρακτικά τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων. Γι᾽ αὐτό ἀκριβῶς τό λόγο, γιά νά φύγει αὐτή ἡ πόλωση ἀπό τό νοῦ μας, αὐτή τή βραδιά πολύ σύντομα θά προτείνω κι αὐτή τήν πάρα πολύ οὐσιαστική μέθοδο πνευματικῆς τροφοδοσίας μέσα ἀπό τούς Ὅρους καί τούς Κανόνες τῆς Ἐκκλησίας μας καί δή θά μείνω στό θέμα τό πῶς οἱ Κανόνες τῆς Ἐκκλησίας μας θεραπεύουν.
Νά τό τονίσω ἀφετηριακά χρησιμοποιώντας λόγια τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Νύσσης λέει ὁμιλώντας γιά τούς Κανόνες -προσέξτε οἱ Ὅροι εἶναι τά δόγματα καί οἱ Κανόνες εἶναι τό πῶς θά θεραπεύσουμε αὐτό πού δέν ζοῦμε σωστά- λέει: «ὅπως ἄν θεραπευθείη πᾶν ἀρρώστημα ψυχικόν

Αὐτοεκτίμηση ἤ ταπείνωση; Πορεία ἀπό τήν τραγωδία στήν κάθαρση! Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία τοῦ πρωτοπρεσβυτέρου Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου

 
 πού ἔγινε στόν Ἱερό Ναό Ἁγίου Παντελεήμονος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Γλυφάδας στίς 14-03-2010.
 


Νά κάνω μιά μικρή εἰσαγωγή -θά τήν ἔλεγα ἱστορική, μέ δυό γραμμές μονάχα- ἡ ὁποία μπορεῖ νά σᾶς βοηθήσει νά κατανοήσετε τό νόημα, νά κάνω μιά ἀναγωγή γνωστή σέ σᾶς· ἔτσι νά πάω λίγο στήν κοινωνική σκέψη τῆς Ἀρχαίας Ἑλλάδας, ὅπου, ξέρετε, κατά τήν Ἀριστοτέλεια ρήση ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὄν κοινωνικό. Ἕνας βασικός ὁρισμός, πού τουλάχιστον γιά τά μέτρα τῆς φιλοσοφίας τῆς Ἀρχαίας Ἑλλάδας εἶναι κάτι πολύ οὐσιαστικό καί προχωρημένο, ἀφοῦ τό ὄν τό κοινωνικό ἀναιρεῖ τόν ἐγωισμό καί τόν ἀποκλεισμό.
Αὐτό εἶναι καλό βέβαια γιά τήν Ἀρχαία Ἑλλάδα ὅπου λείπει ὁ Χριστιανισμός, ἀλλά μέσα στό χῶρο τοῦ Χριστιανισμοῦ τό ὄν τό κοινωνικό δέν εἶναι ἀρκετό, νά εἶναι κοινωνικό ὄν. Καί θά μπορέσω νά δώσω -παρόλο πού θά μποροῦσα νά πῶ πολλές ὁρολογίες- τό πέρασμα ἀπό τήν Ἀρχαία Ἑλλάδα, ἀπ᾽ αὐτή τήν κοινωνικότητα πού ἀποκλείει μορφές ἐγωισμοῦ, κλεισμένων ἀνθρώπων -σχετικά πάντοτε- θά μποροῦσα νά κάνω τό πέρασμα τό θεολογικό καί οὐσιαστικά τό ἀνθρωπολογικό στό χῶρο τῆς Καινῆς Διαθήκης μέσα ἀπό τήν πολύ γνωστή φράση τῶν Πατέρων πού [λένε ὅτι] ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι ἁπλῶς ὄν κοινωνικό, εἶναι «ζῶον θεούμενον» (Παν. Νέλλας). Καί μόνο αὐτή ἡ ἀντιπαράθεση μπορεῖ νά σᾶς δώσει ἕναν ὁρισμό γιά νά καταλάβετε πώς ἀκόμη καί κοινωνικοί νά εἴμαστε -πού τό κοινωνικό ξεπερνάει ἕναν ἀτομισμό, ἔχεις παρέες, γνωρίζεσαι, μιλᾶς, ἔχεις κουράγιο νά σταθεῖς πλάι στόν ἄλλον- ἄν δέν εἶναι τό θεούμενον, καί ἐκεῖ πέρα τά πράγματα εἶναι μισά. Ἔχουμε λοιπόν στήν ἐξέλιξη τῆς ἱστορίας τῆς κοινωνιολογίας τῶν ἀνθρώπων τό ὄν τό κοινωνικόν, τό Ἀριστοτελικό καί τό Ἀρχαῖο Ἑλληνικό καί τό ξεπέρασμα πού εἶναι ζῶον θεούμενον

ΕΚΛΟΓΕΣ 2012 ΚΑΙ «ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ». Ἀπομαγνητοφωνημένο ἀπόσπασμα ὁμιλίας τοῦ πρωτοπρεσβυτέρου Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου


πού ἔγινε στά πλαίσια τῶν κατηχητικῶν ἀναλύσεων τῆς πρός Τιμόθεον ἐπιστολῆς τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, στό χωρίο Κεφάλαιο 1, στίχοι 6-11, στόν Ἱερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου, Δικηγορικῶν Γλυφάδας, τήν Πέμπτη 24-05-2012.
 


Ἔχω καί μία παρατήρηση. Γιά χίλιους λόγους, διάφοροι φορεῖς -ὁποιοιδήποτε- ὅλο αὐτόν τόν καιρό τρομοκρατοῦν τό λαό μας, μέ διάφορους ἐκφοβισμούς. Καί αὐτός ὁ ἐκφοβισμός εἶναι διπλός. Ὁ ἕνας ἐκφοβισμός εἶναι τί θά γίνει ἄν θά φύγουμε ἀπό τήν ΕΟΚ καί ὁ ἄλλος εἶναι τί θά γίνει ἄν δέν θά φύγουμε. Προσέξτε, κανένα ἀπό αὐτά τά μεγέθη δέν μπορεῖ νά ἀποτελέσει στοιχεῖο ἐκφοβισμοῦ. Θά τό ἀναλύσω τώρα. Γιατί καλῶ τό λαό νά εἶναι ἐλεύθερος. Καί ἐπειδή βρισκόμαστε σέ μιά καίρια καμπή τῆς ἱστορίας, πού τώρα θά τή δηλώσω κατά τή γνώμη μου, καί καλό εἶναι νά πάρετε θέση, θέλετε δέν θέλετε, ὄχι μπροστά μου, στό νοῦ σας. Θέλω νά σᾶς τονίσω τά ἑξῆς. Πρῶτα-πρῶτα, ἡ θέση μου γιά τά μνημονιακά εἶναι σαφέστατη, τήν ἔχω πεῖ χίλιες φορές. Τό εἶπα πρίν ἀπό λίγο, τό θεωρῶ βαθύτατη προδοσία τοῦ λαοῦ καί τοῦ τόπου. Αὐτό εἶναι δεδομένο. Ἀλλά αὐτό δέν μοῦ ἀρκεῖ. Αὐτή εἶναι ἡ βασική μου ἀντίδραση. Τί παρακάτω ἔχω νά προσθέσω, γιά νά προσέξει ὁ λαός. Κοιτάξτε, τό δαιμονομασονικό κίνημα τό ὁποῖο διοικεῖ τήν Εὐρώπη, ὅπως τό λέω εἶναι -καθαρά ἔτσι- δέν εἶναι μιά γενική ἱστορία. Ἡ Εὐρώπη διοικεῖται ἀπό κατεξοχήν κέντρα μασονικά, πρόσωπα μασονικά· ἀπόδειξη ὅλοι ὅσοι προβάλλονται μέσα ἀπό τήν ταραχή, τή βαβούρα, ὡς ὑπουργοί καί πρωθυπουργοί τῶν διαφόρων χωρῶν τῆς Εὐρώπης ἀνήκουν σέ μασονικές λέσχες. Ἀπόδειξη οἱ δύο τελευταῖοι πρωθυπουργοί μας, δηλωμένοι ἐπίσημα, μπασμένοι στό πράγμα. Εἶναι ἡ ἱστορία δηλαδή ὅτι μᾶς διοικεῖ ἕνα σύστημα τό ὁποῖο θέλει τήν ὑποδούλωση τοῦ λαοῦ βαθύτατα, σέ συστήματα δαιμονικά. Τί σημαίνει αὐτό τώρα; Τί εἶναι ἐκεῖνο τό ὁποῖο νοιάζει τό λαό; Κοιτάξτε, κι ἄν ἀκόμη γιά μιά στιγμή ξεφύγω ἀπό τή δουλεία τοῦ μνημονίου -πού δέν μπορῶ νά ξεφύγω, μέ κυνηγάει συνέχεια γιατί εἶναι ἡ δουλεία τοῦ ἐργάτη, ὅπως εἶπα πρίν ἀπό λίγο, καί δέν μπορῶ νά δεχτῶ νοήμονα Ἕλληνα πού δέχεται τήν ὑποδούλωση τῆς Ἑλλάδος σέ συστήματα, προσέξτε, τά ὁποῖα οὔτε τά σκέφτηκε, σέ συστήματα πού δέν τά σκέφτηκε ποτέ. Δέν θά ἐπικαλεστῶ τό ἄρθρο 120 τοῦ σημερινοῦ Συντάγματος. Δέν θά τό ἐπικαλεστῶ. Ἐγώ τό Χριστό ἐπικαλοῦμαι, ἀλλά ἁπλῶς θυμίζω ὅτι αὐτό τό ἄρθρο λέει ὅτι ἡ τήρηση τοῦ Συντάγματος αὐτοῦ ἐπαφίεται στόν πατριωτισμό τῶν Ἑλλήνων. Δέν τό ἐπικαλοῦμαι, ἀλλά τό λέει τό Σύνταγμα, ἁπλῶς τό θυμίζω, ἦταν τό παλιό 114, εἶναι στό ἄρθρο 20, ὄχι ὡς ἀκροτελεύτιο. Ἄρα ἐδῶ ὑπάρχει μιά ἐπίκληση γιά τόν πατριωτισμό τῶν Ἑλλήνων. Πρέπει νά ἀναλογιστεῖ ὁ καθένας πόσο ἔχει πατριωτισμό.

Θεραπευτική τοῦ νοός (Νοῦς – Ἀνατομία, Νοσολογία καί ἡ θεραπευτική του) Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία τοῦ πρωτοπρεσβυτέρου Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου


πού ἔγινε στήν Πανελλήνια Ἕνωση Γονέων, στήν Ἁγία Παρασκευή τοῦ ὁμωνύμου προαστίου Ἀθηνῶν, τήν Κυριακή στίς 14 Ἀπριλίου 2013.
 


Τόν τίτλο [τῆς ὁμιλίας] τόν εἴδατε πιστεύω καί μιλάει γιά τή θεραπευτική τοῦ νοός. Κάνει πρῶτα κάτι διαπιστώσεις. Πρῶτα διαπιστώνει τήν ἀνατομία τοῦ νοός καί μετά λέει νοσολογία καί θεραπευτική τοῦ νοός. Θά τά ἀναλύσω αὐτά τά πράγματα ἱστάμενος βασικά, δηλαδή ἀκολουθώντας, τήν Πατερική θεολογία καί τολμῶ νά πῶ πώς σήμερα εἶναι μία ἀκόμα εὐκαιρία, γιατί, ὅλα αὐτά πού θά πῶ σήμερα, κατά τήν Πατερική θεολογία προσεγγίζονται ἀπό τήν ἑρμηνεία πού δίνουν οἱ Πατέρες στό σημερινό Εὐαγγέλιο πού ἀκούσατε, τοῦ δαιμονισμένου. Ἐκεῖ γίνεται μία λεπτολόγα ἀνάλυση καί προσδιορισμός τοῦ κειμένου τοῦ ἴδιου, τί εἶναι ἀκόμα καί ὁ δαιμονισμός, πέρα ἀπό τήν κατάληψη ἀπό τό δαιμόνιο. Θά τό δεῖτε στήν πορεία. Βέβαια, τίποτε δέν εἶναι σύμπτωση, ἀλλά τό ἐπέτρεψε ὁ Θεός σήμερα νά κάνουμε αὐτήν τήν ὁμιλία, ὅταν ἦταν αὐτό τό Εὐαγγέλιο. Θά τό δοῦμε στήν πορεία. Λοιπόν, τώρα, θά κάνουμε, ἄς ποῦμε, μιά ἰατρική διαπίστωση, θά κάνουμε τήν ἀνατομία τοῦ νοός, ὅπως τή λένε οἱ Πατέρες. Καί μετά ἀφοῦ κάνουμε ἀνατομία, ἄν ὑπάρχει ἀρρώστια σέ ἕνα ὄργανο στό ὁποῖο κάνουμε τήν τομή, μετά προσδιορίζουμε τί ἀρρώστια ὑπάρχει καί μετά προσδιορίζουμε τί θεραπεία θά κάνουμε καί θά ὁρίσουμε.

Ἅγιος Κωνσταντῖνος : Ἀπό τόν θρύλο στήν ὕβρη Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία τοῦ πρωτοπρεσβυτέρου Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου


πού ἔγινε στόν Ἱερό Ναό τοῦ Ἁγίου Κωνσταντίνου τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πειραιῶς, τήν Παρασκευή 24 Μαΐου 2013.
 


Πρωτογενῶς καί πρωτίστως, νά εὐχαριστήσω πάντοτε καρδιακά, τόν οἰκεῖο Μητροπολίτη, τόν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Πειραιῶς, γιά τήν εὐλογία πού μᾶς δίνει νά ὁμιλοῦμε στή δική του περιοχή καί βεβαίως καί κατ᾽ ἐξοχήν τούς ἐφημερίους καί τόν προϊστάμενο τοῦ ναοῦ ἐδῶ γιά τήν ἀγάπη πού εἶχαν νά μᾶς προσκαλέσουν.
Ὅπως εἴπαμε, ὅλες οἱ ὁμιλίες αὐτές ἀναφέρονται στό χῶρο τοῦ Ἁγίου Κωνσταντίνου καί στό Διάταγμα τῶν Μεδιολάνων. Ἄν θέλετε, αὐτήν τήν ὁμιλία πού θά σᾶς κάνω νά τήν χαρακτηρίσω μέ ἕναν τίτλο, περίπου νά ξέρετε τί θά λέγαμε, θά τό ἔλεγα μέ τόν ἑξῆς τίτλο: «Ἀπό τόν θρύλο στήν ὕβρη». Θά καταλάβετε μετά τί σημαίνει αὐτό πού λέω. Καί φυσικά δέν μπορῶ νά κάνω ἀλλιῶς, δέν γίνεται ἀλλιῶς, δέν μπορῶ νά μιλήσω γιά τόν Ἅγιο Κωνσταντῖνο καί τή μητέρα του ἁπλῶς θεωρητικά, ἐπιστημονικά, ἱστορικά, θά τό κάνω ὅσο μπορῶ, ὅσο τό ἐπιτρέπουν οἱ δυνάμεις μου. Ἀλλά ξέρετε, ἐπειδή αὐτός ὁ τόπος, ἡ Πόλις τοῦ Κωνσταντίνου χαρακτηρίζει τή ζωή μας, ἀπό ἐκεῖ προέρχομαι, ποτέ δέν μπορῶ νά μιλήσω γι᾽ αὐτόν, χωρίς νά βάλω μιά βαθιά συμμετοχή, σ᾽ αὐτό τό γεγονός, ἀπό ὅπου ξεκινήσαμε νά συναντοῦμε τόν Ἅγιο Κωνσταντῖνο.
Ἡ Πόλις τοῦ Κωνσταντίνου, ἡ Κωνσταντινούπολις. Ἡ Πόλις ὅπου μᾶς δίνεται ἡ εὐκαιρία, ἐμένα προσωπικά, νά γνωρίσω τόν Ἅγιο Κωνσταντῖνο καί τόν γνωρίσαμε τόν Ἅγιο Κωνσταντῖνο πρῶτα - πρῶτα, ὡς θρύλο. Ξέρετε, ἄλλο νά ἀκοῦς γιά τόν Ἅγιο Κωνσταντῖνο καί ἄλλο νά ζεῖς ἕνα θρύλο, μιά παράδοση, κάτι συγκλονιστικό σέ μιά καθημερινότητα. Ἐκεῖ δέν ἀκούγαμε ἁπλῶς γιά τόν Ἅγιο Κωνσταντῖνο, ἦταν τό βίωμά μας. Γεγονότα καί ἱστορίες πού ἦταν θρύλοι καί εἶχαν γραφτεῖ γύρω ἀπό τό ὄνομά του, χαρακτήριζαν τό εἶναι καί τήν παιδική μας ἡλικία. Αὐτό πού λέει καί ἱστορικός ἀκόμη τό ἀναφέρει. Ὅταν χάρασσε τήν Πόλη ὁ Ἅγιος Κωνσταντῖνος, γιά νά βρεῖ τά ὅριά της, πρίν ἀπ᾽ αὐτόν προηγεῖτο ἕνας Ἄγγελος. Κι ὅταν τοῦ εἶπαν οἱ ἄλλοι, διότι δέν ἔβλεπαν τόν Ἄγγελο, [μόνο] ὁ Ἅγιος τόν ἔβλεπε, μέχρι ποῦ θά μᾶς πᾶς; Θά εἶναι μακριά τά σύνορα πού θά χαράξεις; [Τούς] λέει, δέν τά χαράσσω ἐγώ, θά ἀκολουθήσω αὐτόν(!) πού προηγεῖται [ἐμοῦ]. Αὐτό, γιά μᾶς, ἦταν μιά ζωντανή ἱστορία. Ζούσαμε στήν Πόλη πού χαράχτηκε ἀπό ἕναν Ἄγγελο. Καί ἡ ζωή τοῦ Ἁγίου Κωνσταντίνου καί αὐτή ἡ Πόλη δέν ἦταν ἕνας τυχαῖος τόπος. Ἦταν «Ὁ» Τόπος, γιά μᾶς! Ἦταν θρύλος, πού πιάνει τήν παιδική καρδιά καί τήν κάνει νά ἀλλάζει ὁλόκληρη. Καί νά λές, ποῦ ζῶ;! Σ᾽ ἕναν τόπο πού εἶναι θρύλος!

Ἡ Ἁγία Τριάδα ὡς φανέρωση καί ἐμπειρία τοῦ Ἀκτίστου Φωτός. Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία τοῦ πρωτοπρεσβυτέρου Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου


πού ἔγινε στόν Ἱερό Ναό τῆς Ἁγίας Τριάδας Γλυφάδας, τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Γλυφάδας, τήν Δευτέρα 24 Ἰουνίου 2013.
 


Μεγάλη ἡ σημερινή γιορτή, συγκλονιστική γιορτή τῆς Ἁγίας Τριάδας καί τί νά πεῖς μπροστά στό μυστήριο τῆς Ἁγίας Τριάδας καί πῶς νά τό προσεγγίσεις ἀφοῦ παραμένει μυστήριο; Καί ἡ μόνη δυνατή προσέγγιση εἶναι ἡ προσέγγιση πού ἔκαναν οἱ Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας, ὅπου ἡ Ἁγία Τριάδα δέν ἦταν ἁπλῶς κάποιο δόγμα πού τό ἀνέλυαν διανοητικά, τό γνώριζαν, ἀλλά πολλοί ἀπό αὐτούς τό βίωσαν ὡς φανέρωση Φωτός. Ἔτσι, ἡ Ἁγία Τριάδα, μέσα ἀπό τούς ἀνθρώπους πού ἔχουν ἐμπειρία Ὀρθόδοξη καί ἀσκοῦνται, εἶναι ὡς φανέρωση τοῦ Ἀκτίστου Φωτός.
Ἐξάλλου καί στή σημερινή ἀκολουθία πάρα πολλές φορές ἀκούστηκε ἡ λέξη φῶς. Τό λέμε καί στό «Πιστεύω» μας: «Φῶς ἐκ φωτός». Ἔτσι, λοιπόν, ὁ μόνος δυνατός τρόπος νά προσεγγίσω κατά τά μέτρα τῶν αἰσθήσεών μας τό Μυστήριο τῆς Ἁγίας Τριάδας, εἶναι νά προσεγγίσω, πρακτικά, αὐτήν τήν ἐμπειρία τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας, πού εἶδαν τό Ἄκτιστο Φῶς. Ἐπειδή εἶναι ἐνδιαφέρον νά διαβάσω κείμενα παλαιῶν Πατέρων, ἀλλά καί ἀκόμη πιό ἐνδιαφέρον νά διαβάσω καί σύγχρονους Ἁγίους, θά κάνω ἀναφορές καί σέ παλαιούς Πατέρες, ὅπως τόν Ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ ἤ τόν Συμεών τόν Νέο Θεολόγο. Ἀλλά εἶναι συγκλονιστικό νά ἀναφέρω ἐμπειρίες συγχρόνων Ἁγίων, ὅπως ὁ σύγχρονος Ἅγιος Σιλουανός, ὁ ὁποῖος πέρασε τήν ἐμπειρία του στόν Πατέρα Σωφρόνιο, πού ἔζησε στό Ἔσσεξ. Ἐπειδή, λοιπόν, ἔχω κείμενά τους πού ἀναφέρονται σ᾽ αὐτήν τή φανέρωση τοῦ Φωτός, ὅλη αὐτή ἡ σύντομη ὁμιλία θά ἀναφέρεται στά κείμενά τους καί μερικά στοιχεῖα θά δώσω γιά τό πῶς αὐτό βιώνεται στή ζωή μας.

ΤΟ ΑΣΥΜΒΙΒΑΣΤΟ ΤΩΝ «ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΘΕΡΑΠΕΙΩΝ» ΜΕ ΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΙΣΤΗ ΚΑΙ ΖΩΗ Ἀπομαγνητοφωνημένο ἀπόσπασμα ὁμιλίας τοῦ πρωτοπρεσβυτέρου Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου,




πού ἔγινε στά πλαίσια τῶν κατηχητικῶν ἀναλύσεων στήν Α' πρός Τιμόθεον Ἐπιστολή, στό χωρίο Κεφάλαιο 6, στίχοι 14-15, στόν Ἱερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου, Δικηγορικῶν Γλυφάδας, τήν Πέμπτη 07-11-2013.

....τοῦ ζωοποιοῦντος Θεοῦ. Ἐδῶ τά λόγια εἶναι ἀνεπαρκή γιά νά ἐκφράσουμε Αὐτόν τόν Θεό πού εἶναι ὁ Ζωοποιῶν Θεός. Καί ὁ Ὁποῖος ὄχι μόνο μᾶς ἔδωσε ζωή, «πνοήν ζωῆς»[1], ὅπως λέει τό δεύτερο κεφάλαιο τῆς Γενέσεως, «πνοήν ζωῆς», ἀλλά μᾶς ζωοποίησε καί μᾶς τούς νεκρούς καί μᾶς ἀνέστησε μετά καί ὁ Χριστός ἀνέστη ἐκ νεκρῶν καί μᾶς ἔδωσε ζωή καί πάλι. Εἶναι ὁ Ζωοποιῶν συνεχῶς τή ζωή τοῦ ἀνθρώπου ὁ Θεός.
Δέν μποροῦμε χωρίς αὐτά νά ζήσουμε. Δέν μποροῦμε χωρίς ἀνάσα νά ζήσουμε. Τοῦ ζωοποιοῦντος τά πάντα! Τά πάντα, τά πάντα! Δέν ὑπάρχει κάτι πού δέν εἶναι μέσα στή ζωοποιό, ἀγαπητική δύναμη τοῦ Θεοῦ. Δέν ὑπάρχει κάποια ἄλλη ἐνέργεια! Εἶναι μόνο ἡ παρουσία τοῦ Θεοῦ, πού ἐνεργεῖ ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι, δέν ὑπάρχει κάποια ἄλλη ἐνέργεια πού θά μᾶς ἐνεργοποιήσει. Καμιά ἄλλη ἐνέργεια! Προσέξτε, τίποτε ἄλλο καί αὐτό τό τονίζω τώρα ὡς λόγο ἔστω παρεμβατικῶς ἤ παρεμβολικῶς γιατί ἔχει σημασία. Δέν ὑπάρχει ἄλλη ἐνέργεια. Μόνο ἡ παρουσία τοῦ Θεοῦ! Ἡ παρουσία τοῦ Θεοῦ πού εἶναι ἡ Χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τῶν ἀκτίστων Αὐτοῦ ἐνεργειῶν, πού ἐνεργοποιεῖ τά πάντα στή ζωή μας.

Ὁ σκοπός τοῦ Ἱερέα-Πνευματικοῦ στήν Ὀρθοδοξία μας Ἀπομαγνητοφωνημένο ἀπόσπασμα ὁμιλίας τοῦ πρωτοπρεσβυτέρου Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου


πού ἔγινε στά πλαίσια τῶν κατηχητικῶν ἀναλύσεων τῆς Β᾽ πρός Τιμόθεον ἐπιστολῆς τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, στό χωρίο κεφάλαιο 2, στίχος 3, στόν Ἱερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου, Δικηγορικῶν Γλυφάδας, τήν Πέμπτη 13-03-2014.
 


Στόν πρῶτο στίχο ἀκούσαμε τίς λέξεις «σύ οὖν, τέκνον μου ἐνδυναμοῦ ἐν τῇ χάριτι τῇ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ». Ὅπως ἔχετε καταλάβει στήν ἑρμηνευτική μας προσέγγιση ἡ ἔμφαση σέ μᾶς δίνεται στίς λέξεις, γιατί οἱ λέξεις οἰκοδομοῦν τό νόημα· δέν μπορῶ νά ἀναλύσω τό νόημα, ἄν δέν ξέρω τίς λέξεις· ἀπ᾽ τίς λέξεις, ἀναλύοντας αὐτές, θά ἀναδυθεῖ τό νόημα τῆς περικοπῆς, τό ὁποῖο ἀναλύουμε. Τώρα ἐδῶ λέει «σύ οὖν τέκνον μου», ἐσύ, λοιπόν, παιδί μου, λέει. Bέβαια κατά τά μέτρα τῆς πνευματικῆς ζωῆς καί τῆς χριστιανικῆς ποιμαντικῆς ζωῆς αὐτό τό τέκνον εἶναι κατανοητό· βέβαια σέ δεδομένα προχριστιανικά αὐτό δέν εἶναι πολύ εὔκολο νά γίνει κατανοητό. Ἀκόμη καί οἱ δάσκαλοι, οἱ φιλοσοφικές σχολές κ.λπ. πού χαν μαθητές δέν φαίνονται νά ἀποκαλοῦν τούς μαθητές τους τέκνον μου· θά ἦταν μαθηταί μου

Ἐνέργειες; Ποιές ἐνέργειες; Θεραπευτές ἤ μέντιουμ; Ἀπάτη ἤ Μάρκετινγκ; Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία τοῦ πρωτοπρεσβυτέρου Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου


πού ἔγινε σέ ἡμερίδα στό Πολεμικό Μουσεῖο, ἀπό τήν Ἑστία Πατερικῶν Μελετῶν, ὑπό τήν αἰγίδα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Γλυφάδας, μέ θέμα: «ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ «ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ» : «ΙΑΤΡΙΚΗ» ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΠΟΧΗΣ».
 


Σεβασμιώτατε, σεβαστοί Πατέρες, εὐσεβές ἤ ἀσεβές ἀκροατήριο.
Θά ξεκινήσω λίγο παραλλάσσοντας τήν εἰσήγησή μου -δέν μέ νοιάζει νά μοῦ φᾶνε τόν χρόνο- ἀπό τόν ἐνεργειακό σαματά πού ἔγινε στήν ἀρχή τοῦ συνεδρίου. Ἔγινε ἕνας ἐνεργειακός σαματάς. Τό ζήσατε. Γιατί ἔγινε αὐτό; Κοσμικά σκεπτόμενος -αὐτό πού σᾶς λέω τό ἐντάσσω μέσα στήν εἰσήγησή μου τώρα, θά δεῖτε γιατί- κοσμικά σκεπτόμενος λέω ὅτι οἱ ἀδελφοί πού ἦταν ἐδῶ καί ἔκαναν τόν ἐνεργειακό σαματά ἔχουν δίκιο. Κοσμικά σκεπτόμενος... Γιατί θά ποῦνε: μαζευτήκατε 10-15 ἄνθρωποι πού ἔχετε ἴδιες ἰδέες καί μᾶς χτυπᾶτε στό κεφάλι· τά λέτε μόνοι σας. Κοσμικά σκεπτόμενοι, ἀλλά ὄχι ἐκκλησιαστικά σκεπτόμενοι. Θά πῶ κάτι πού τό εἶχα πεῖ (μέ ἀνάγκασε τότε ἡ κατάσταση) στό προηγούμενο συνέδριο στόν Πειραιᾶ γιά τίς μεταμοσχεύσεις, γιατί ἄν ὑπάρχουν τέτοιες παρενέργειες καί διχάσετε τό πλήρωμα καί μερικοί θεωροῦν ὅτι εἶναι ἀδικημένοι καί κάνουν ἐνεργειακούς σαματάδες καί μετά γίνεται κακό στήν Ἐκκλησία καί σέ μᾶς, νά ἐφαρμόσουμε πρῶτον τήν πατερική μέθοδο.
Ποιά εἶναι ἡ μέθοδος ἡ πατερική; Ξεκινοῦσαν οἱ αἱρέσεις· καί ἔβαζαν μιά θέση καί ἔλεγαν ἐμεῖς λέμε αὐτό. Ἦταν μιά θέση. Οἱ Πατέρες ἀπαντοῦσαν, καί ἦταν μιά ἀντίθεση. Δέν ἔκαναν συνέδρια ἀπό ᾽δῶ καί ἀπό ᾽κεῖ. Ἀπαντοῦσαν, διαχρονικά. Στό τέλος γινόταν κάποια τοπική ἤ Οἰκουμενική Σύνοδος ὅπου γινόταν μία σύνθεση. Προσέξτε: Θέση - Ἀντίθεση - Σύνθεση, μέ ἄνεση, ὅλοι νά μιλήσουν καί νά ποῦν τή γνώμη τους. Εἶχαν δίκιο οἱ ἀδελφοί, ἀλλά ἐκεῖνοι τά εἶπαν, χίλιες φορές τά λένε. Τώρα ἦρθαν νά μιλήσουν κι ἄλλοι. Ἄς κάνουν κι αὐτοί ἕνα συνέδριο καί κάποτε νά γίνει σύνθεση ἐν τοπικῇ ἤ Πανορθοδόξῳ Συνόδῳ. Αὐτή εἶναι ἡ ἐπιθυμία μας, γιά νά μήν σκανδαλιζόμαστε. Καί προσέξτε αὐτό πού λέω «Θέση - Ἀντίθεση - Σύνθεση»· εἶναι τό σχῆμα τό φιλοσοφικό τοῦ φιλοσόφου τοῦ Ἐγέλου - τό Ἐγελιανό σχῆμα, πού ἔλεγε Θέση - Ἀντίθεση - Σύνθεση, τό πῆρε ὁ Μαρξισμός, τό ἔκανε Θέση - Ἀντίθεση - Ἐπανάσταση.

Τυρεία καί Παρασυναγωγή μέσα στήν Ἐκκλησία Ἀπομαγνητοφωνημένο ἀπόσπασμα ὁμιλίας τοῦ πρωτοπρεσβυτέρου Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου


πού ἔγινε στά πλαίσια τῶν κατηχητικῶν ἀναλύσεων τῆς Β᾽ πρός Τιμόθεον ἐπιστολῆς τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, στόν Ἱερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου, Δικηγορικῶν Γλυφάδας,
τήν Πέμπτη 22-05-2014.
 


Ἐρώτηση: Τό 2009 ὑπογράφτηκε μιά ὁμολογία πίστεως. Αὐτό ἐπιτρέπεται μέσα στήν Ἐκκλησία;

Ἀπάντηση: Αὐτό πού λές ἐσύ τώρα, ἄν δέν τό ξέρεις, εἶναι τραγικό. Κι ἦρθα σ᾽ ἀντίθεση μ᾽ αὐτό τό κείμενο-ὁμολογία πίστεως. Ἀκοῦστε. Ὑπάρχει ἕνα θέμα. Δέν τό συγκαλεῖ ἡ Ἐκκλησία σέ Πανορθόδοξη (Σύνοδο). Κάποιοι τό κάνουνε θέμα κι ἀρχίζουν καί μαζεύουν ὑπογραφές ἀπ᾽ τούς ἱερεῖς. Μαζεύουν ὑπογραφές. Καί λένε ἐμεῖς οἱ 150 ἱερεῖς, εἴμαστε τόσοι, διαμαρτυρόμαστε.
Ἡ θέση μου εἶναι ἁπλή. Αὐτά πού λέτε εἶναι πολύ ὡραῖα. Συμφωνῶ μαζί σας. Ἀλλά πῶς κάνατε αὐτό τό κείμενο-ὁμολογία πίστεως. Τί εἶστε; Παραεκκλησία; Εἶστε παρασυναγωγή; Πῶς τό μαζέψατε αὐτό κι ὡς τί κατεβαίνετε; Εἶναι τό ἁμάρτημα τῆς τυρείας.
Καί τούς εἶπα: Στό κείμενο αὐτό συμφωνῶ μ᾽ αὐτά πού λέτε, ἀλλά διαφωνῶ μέ τόν τρόπο. Ποιοί εἶστε σεῖς πού κάνετε; Ποῦ ἔχετε ἐξουσία; Πήρατε ἄδεια ἀπό κανένα; Ἐμεῖς οἱ 80 ἱερεῖς ὑπογράφουμε. Ποιοί εἶστε ἐσεῖς; Αὐτό στήν Ἐκκλησία λέγεται παρασυναγωγή.
Ἄρα δέν μέ νοιάζει τό πόσο μεγάλες ἀλήθειες λένε, καί λένε μεγάλες ἀλήθειες, καί διαφώνησα νά ὑπογράψω. Γιατί, δέν εἶναι αὐτό πού λές, [εἶναι] καί πῶς τό λές.
Καί δέν τό κατάλαβαν, κάτι ἀνόητα site, λένε: Ὁ πατήρ Κωνσταντῖνος ὁ οἰκουμενιστής. Δέν μέ νοιάζει τί θά μοῦ ποῦνε. Καί εἶπα δέν ὑπογράφω γιατί εἶναι λάθος ἡ μέθοδος. Δέν εἶναι μονάχα αὐτά πού λές, εἶναι καί πῶς τά κάνεις.

Ὅλοι θέλουμε νά ἀγωνιστοῦμε προκειμένου νά παραμείνει ἡ Ὀρθοδοξία ἀνόθευτη. Πρέπει ὅμως καί τά ὅπλα τοῦ ἀγώνα νά εἶναι ὀρθόδοξα. Ἀπομαγνητοφωνημένο ἀπόσπασμα ὁμιλίας τοῦ πρωτοπρεσβυτέρου Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου


ἀπό τήν ἱστοσελίδα floga.gr, πού ἔγινε στά πλαίσια τῶν κατηχητικῶν ἀναλύσεων τῆς Β᾽ πρός Τιμόθεον ἐπιστολῆς τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, στόν Ἱερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου, Δικηγορικῶν Γλυφάδας, τήν Πέμπτη 27-11-2014.

[...]
Ἡ Ἐκκλησία γιά ὅλα αὐτά τά πράγματα δέν παίζει. Θέλει αὐτά τά πράγματα νά ἐλεχθοῦν διαχρονικά. Καί θά σᾶς πῶ τώρα τόν τρόπο τοῦ διαχρονικοῦ ἐλέγχου· ἔχει σημασία ἔστω νά ξέρετε μονάχα. Γιατί τό τονίζω ἡ προσπάθειά μας εἶναι ἐδῶ καί νά μάθετε δύο πράγματα -βασικά νά τά ζεῖτε αὐτά τά πράγματα- νά μπεῖτε στόν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς θεοπνευστίας γιατί ὅλοι εἴμαστε προορισμένοι νά εἴμαστε χαριτωμένοι καί ἐμπνευσμένοι ἀπό τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ -αὐτό εἶναι θεοπνευστία, νά ζοῦμε στήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος- καί πέρα ἀπό αὐτό νά ξέρουμε καί δύο πραγματάκια, καί γιά ὁποιαδήποτε προσπάθεια προσβολῆς γελοιοποιήσεως, ἀντιδράσεως, ξετινάγματος τῶν Ἀληθειῶν τῆς Ἐκκλησίας μας, νά ἔχουμε νά ποῦμε ἕνα στοιχειώδη λόγο. Ξέρετε, τό θέμα δέν εἶναι νά πείσουμε κανέναν, νά ἔχουμε ἕνα ὑπεύθυνο λόγο καί νά τό ξέρουμε κι ἐμεῖς τουλάχιστον, νά᾽ χουμε μία σταθερότητα σέ αὐτό πού ξέρουμε. Κι ἄν τό καταθέσουμε τό θέμα δέν εἶναι ὁ ἄλλος τό δέχτηκε ἤ δέν τό δέχτηκε. Κι ὁ Χριστός Ἀλήθειες εἶπε καί τόν σταύρωσαν.

Διαμαρτυρία μέ Ὀρθόδοξο τρόπο, γιά τά τεκταινόμενα περί ὁμοφυλοφιλίας στό Σαμπεζύ : Ἡ μέθοδος τοῦ κουνουπιοῦ. Ἀπομαγνητοφωνημένο ἀπόσπασμα ὁμιλίας τοῦ πρωτοπρεσβυτέρου Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου,


πού ἔγινε στά πλαίσια τῶν κατηχητικῶν ἀναλύσεων τῆς πρός Τίτον ἐπιστολή τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, στό χωρίο Κεφάλαιο 1, στίχος 9, στόν Ἱερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου, Δικηγορικῶν Γλυφάδας, τήν Πέμπτη 5-3-2015.
 


[...]
Τώρα θά κάνω μιά παρατήρηση ἐδῶ -τό λέω ἀνθρωποπαθῶς- πού μέ σύγχισε πάρα πολύ σήμερα τό μεσημέρι, πού ἔχει σχέση μέ ὅλα αὐτά. Ἐγώ σήμερα τό μεσημέρι τό ἔμαθα καί ἔχει σχέση μέ τήν ὑγιαίνουσα διδασκαλία. Καί θά τό πῶ ὄχι γιατί συγχίστηκα ἐγώ. Συγχίστηκα ὀρθοδόξως. Θά σᾶς τό πῶ γιά νά ἔχετε ἐγρήγορση σέ πολλά μεγάλα θέματα καί τό κριτήριο πολλές φορές τῆς ἀλήθειας εἶναι τό «τάδε λέγει Κύριος» καί πόσο ὁ λαός δέν κοιμᾶται ὄρθιος καί δέν δέχεται πλανημένες διδασκαλίες. Αὐτό πού θά σᾶς πῶ θά σᾶς συγχίσει, ἀλλά εἶναι ἀλήθεια. Δέν μπορῶ νά τό κρύψω. Ἁπλῶς δέν θά πῶ ὀνόματα· θά τά μάθετε ἄν θέλετε. Κι ἐγώ τό βρῆκα καί τό διάβασα τό μεσημέρι καί πραγματικά ταράχτηκα. Τό θέμα εἶναι μεῖζον πάντως. Δέν μιλᾶμε γιά μιά κουβέντα, παρόλο πού ὁποιαδήποτε κουβέντα εἶναι σπουδαία – ἐγώ κι ἐσύ. Μιλᾶμε γιά τή μεγαλύτερη κουβέντα πού μπορεῖ νά γίνει στόν χῶρο τῆς Ὀρθοδοξίας. Τή μεγαλύτερη κουβέντα πού μπορεῖ νά γίνει στόν χῶρο τῆς Ὀρθοδοξίας. Σᾶς ἑτοιμάζω γι᾽ αὐτό πού θά ἀκούσετε. Τή μεγαλύτερη κουβέντα πού μπορεῖ νά γίνει στόν χῶρο τῆς Ὀρθοδοξίας· καί ἔγινε αὐτές τίς μέρες.

ΠΡΟΣΕΥΧΗ : ΟΠΛΟ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗΝ ΑΠΕΛΠΙΣΙΑ! Ἀπομαγνητοφωνημένο ἀπόσπασμα ὁμιλίας τοῦ πρωτοπρεσβυτέρου Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου,


πού ἔγινε στά πλαίσια τῶν κατηχητικῶν ἀναλύσεων τῆς πρός Τίτον ἐπιστολή τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, στό χωρίο Κεφάλαιο 1, στίχος 10, στόν Ἱερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου, Δικηγορικῶν Γλυφάδας, τήν Πέμπτη 12-3-2015.
 


Ἐμεῖς τί λέμε; Προσευχόμαστε γιά τόν ἄλλο. Ὑπάρχει κάτι βαθύτερο πού κάνει ὁ Θεός. Τά πάντα μπορεῖ νά κάνει. Ἐμεῖς φτάνουμε στά ὅρια. Ἄν δέν γίνεται ὁ λόγος μας τίποτε, ὄχι γιά νά σταματήσουμε, θά καταλήξουμε στό ἀκραῖο καί παιδαγωγικό ἐκφραστικό μέγεθος πού λέγεται προσευχή. Αὐτό τό λέω πάντα, τό ξεχνᾶμε ὅμως, γιατί σέ πολλές ἀγωνιώδεις καταστάσεις πού ζοῦμε καί, πολλές φορές, ἔχουμε μιά σωστή ἄποψη καί θέλουμε νά προστατεύσουμε τόν ἄλλο, καί τό λέμε, τό ξαναλέμε, κι ἐπειδή τό εἴπαμε παραπάνω ἀπ᾽ ὅ,τι πρέπει, παραπάνω ἀπ᾽ ὅσο τό λέει ὁ Θεός, καί ξεπεράσαμε καί τά μέτρα τοῦ Θεοῦ, καί κάναμε μιά -γιά καλά πράγματα- πλύση ἐγκεφάλου, κι ὁ ἄλλος ἀντιδρᾶ, εἶναι καλύτερα νά σωπάσουμε καί νά καταλήξουμε στό μέγεθος πού πιστεύουμε καί δέν πιστεύουμε· πού εἶναι ἡ προσευχή. Τήν πιστεύουμε ὅλοι. Ἀλλά τήν πιστεύουμε, ἤ μᾶλλον καλύτερα, τήν πιστεύουμε, ἀλλά τήν ἐμπιστευόμαστε; Γιατί στά δύσκολα, πού ὅταν δέν γίνεται κάτι, πόσες φορές τό λέω; Λέω, «νά προσεύχεσαι». Οἱ ἄλλοι μ᾽ ἀκοῦνε μ᾽ ἕνα ὕφος ἱλαρό, γελοιοποιητικό, «ἔ, αὐτό τό ξέρουμε, νά προσευχόμαστε. Καλή ἰδέα μᾶς ἔδωσες». Μά εἶναι τό μεῖζον. Λέει, «μή μοῦ πεῖς νά προσεύχομαι, [πές μου] τί νά κάνω». Λέω, «νά προσεύχεσαι» καί λέει, «αὐτό τό ξέρω». Ἔ, κάν᾽ το. Ἄν τό ξέρεις καί τό κάνεις, καί τό κάνεις ἱλαρῶς, καί τό κάνεις ὅπως πρέπει, εἶναι σίγουρο ἕνα πράγμα, πού ὁ Θεός θά δώσει ἀπάντηση. Πῶς, πότε, μέ ποιό τρόπο, δέν τό ξέρω. Ἀλλά ὁ Θεός δίνει ἀπαντήσεις.